رئالیسم روانشناختی در داستان کوتاه «نازا» نوشتۀ میخائیل نعیمه

رئالیسم روانشناختی، که ارتباطی تنگاتنگ با علم روانشناسی و فلسفه دارد، با انتخاب یک موضوع اجتماعی، سیاسی یا خانوادگی تلاش می‌کند به ذهن و درون شخصیت‌ها نفوذ کرده و علل رفتارهای آنها را تحلیل کند. این مکتب ابتدا در غرب شکل گرفت و پس از آن به ادبیات کشورهای دیگر و از جمله عربی راه یافت. میخائیل نعیمه، از نویسندگان معروف و معاصر عرب به سبب زندگی و تحصیل در غرب و به تأثیر از ادبیات غربی، در اکثر آثارش به مشکلات مردم و مسائل اجتماعی، اعتقادی، دینی و فرهنگی پرداخته است. داستان «نازا» یکی از بهترین داستانهای کوتاه اوست که به اعتقاد اکثر منتقدان، از لحاظ رعایت اصول فنی داستان‌نویسی نسبت به داستانهای دیگر او در سطح بالاتری قرار دارد. پژوهش حاضر با شیوۀ توصیفی- تحلیلی، مؤلفه‌های رئالیستی را در این داستان بررسی کرده-است که مهمترین آنها عبارتند از: درونمایۀ رئالیستی، زاویۀ دید دانای کل، توجه به عنصر زمان و مکان، انتخاب شخصیتهای واقعی، تصویر‌پردازی و توصیف دقیق و جزئی حالات و احساسات شخصیت‌ها. این پژوهش به این نتیجه رسیده‌است که رئالیسم نعیمه را در این داستان می‌توان از نوع رئالیسم روانشناختی دانست؛ زیرا او تلاش کرده‌است با پرداختن به احساسات، کشمکش‌ها و تناقض-های درونی شخصیت‌ها و نیز باورهای دینی و اجتماعی آنها علت وقایع و حوادث داستان را تحلیل کند.